بزرگنمایی:

« کدام یک ساخت پارک یا تخریب طبیعت بکر»

در مصاحبه با مهندس علی حسین زاده کوهساری  / لیسانس مهندسی عمران . عمران

پژوهشگر و محقق در موضوعات معماری و شهرسازی . جامعه شناسی شهری

ومولف کتاب شهرنشینی از سپیده دم تاریخ سال 96

**  احداث پارک ها یکی از مقوله های شهرسازی مدرن است . شهرسازی های مدرن فضاهای مختلفی را در یک بلوک از شهر تعریف می کنند .فضاهای فرهنگی ، مسکونی ، تجاری ، امنیتی ، آموزشی ، و.....یکی از این فضاها پار ک ها هستند .

اما بستر مناسب برای احداث پارک ها کدام است ؟ چه عواملی را باید در ساخت پارک در نظر گرفت ؟ در چه صورتی پارک ها در فصول مختلف سال کارآیی خود را خواهند داشت ؟ در شهری مانند دزفول با آن تابستان های داغ چگونه پارک ها می توانند محل مناسبی برای تفریح واستفاده ی مردم باشند ؟  طریقه ی مناسب بهره مندی از طبیعت بکر و پر جاذبه ی ساحل رودخانه ی دزچیست ؟ آیا پارک سازی در ساحل رود دز توجیه منطقی دارد؟

پاسخ به این سوالات را در گفتگو با آقای مهندس علی حسین زاده کوهساری مورد بررسی قرار خواهیم داد.

دزفول نیوز ) ضمن عرض سلام و خوشآمدگویی وتشکر ازقبول دعوت این پایگاه خبری جهت گفتگو در ابتدا تعریفی از مقوله ای به نام پارک واهداف وضرورت احداث آن برای خوانندگان ارائه بفرمایید .

مهندس کوهساری :   یکی از فضاهایی که در شهرسازی مدرن برای تفریحات درست می کنند پارک ها هستند که اهداف بسیاری را دنبال می کند . پارک به مفهوم تفرجگاههای درون شهری در نزد مردم شناخته می شود و معمولا این گونه فضاها نیز بدین منظور یعنی بستری برای تفریح و پرکردن مناسب و شادی آفرین مردم احداث می شوند . پارک ها برای گذران اوقات فراغت برای همه ی اقشار به ویژه کودکان فضای مناسبی هستند درشهرسازی مدرن با وجود زندگی در محیط های آپارتمانی لزوم پارک برای همه ی مردم وبویژه کودکان ضروری است تا بدین وسیله روحیه ی نشاط و شادابی کودکان حفظ شده وبه نیاز ذاتی آنان به جنب و جوش پاسخ مناسب داده شود .  . پارک و فضای سبز شهری باهم درآمیخته اندوپارک بدون فضای سبز معنایی ندارد.

بحث گردشگری برون شهری و درون شهری از دیگر اموری است که با وجود پارک ها شکل می گیرند که در صورت احداث پارک های تخصصی ابعاد گردشگری برون شهری وسعت بیشتری به خود خواهد گرفت . کلا پارک را در جایی می سازند که امکانات گردشگری ومحیط زیستی به طور طبیعی وجود ندارد

دزفول نیوز ) منظورتان از پارک های تخصصی چیست ؟

مهندس کوهساری :  ببینید مثلا در تهران پارک هایی احداث شده که علاوه بر جنبه های تفریحی و سرگرمی های متعدد اهداف دیگری را هم دنبال می کنند به عنوان نمونه پارک مشاهیر ویا بوستان گفتگو ویا بوستان نهج البلاغه و.... که هر کدام منشا اثرات مثبت بوده وهرکدام  مطالب دیگری هم به مخاطبانش منتقل می کند ونیزاز فضای پارک ها ببیشترین بهره وری به جهت استفاده های فرهنگی و آموزشی و.. هم صورت می گیرد .

متاسفانه دزفول فاقد پارک های تخصصی است .شاید بتوان گفت که تخصصی ترین پارک در دزفول پارک خانواده است . لفظ خانواده و حصاری که دور آن است بستر مناسب و اختصاصی برای خانواده ها ایجاد کرده است که نیاز خانواده هارا جهت سپری کردن اوقاتی بی دغدغه در کناراعضای خانواده  تا حدود زیادی مرتفع کرده است.

دزفول نیوز )  آنچه که فرمایش کردید مربوط می شود به پارک هایی که به دست خودمان ایجاد می شود برای آن تفرجگاه هایی که بطور طبیعی در هر منطقه ای می تواند وجود داشته باشدچه تعریفی ارائه می دهید؟

مهندس کوهساری : بله  باید عرض کنم ما با دو گونه تفرجگاه مواجه هستیم .

اول مناطق شهری که فاقد هرگونه بستر طبیعی هستند، و همانطور که اشاره رفت در چنین مناطقی با ایجاد فضاهای سبز مانند جنگل و باغ ، چمن کاری و گل کاری و ساخت سازه هایی مثل زمین ورزشی ، اسکیت ، اسب سواری و شهربازی ...  با طراحی ویژه نسبت به احداث تفرجگاه اقدام می شود و اعظم هدف آن با کاشت درختان سعی در تلطیف هوا و بستر زیست محیطی است.

ودوم  مناطقی که خود دارای طبیعتی بکر و امکان خدادای برای تفرج هستند. این گونه مناطق به شکل  کاملا خدادادی  پتانسیل جذب گردشگر (درون شهری یا برون شهری) را دارا هستند ،  و به نوعی نزد مردم به عنوان تفرجگاه شناخته می شوند .در این مناطق ضمن حفظ طبیعت بکر آن  باید نسبت به ایجاد زیرساختهایی که استفاده بهینه از منطقه را تسهیل می نماید اقدام کرد . مثلا ساخت سرویس بهداشتی ، روشنایی مناسب ، تامین امنیت و ... جهت تسهیل استفاده کنندگان ضرورت دارد ...

دزفول نیوز )  از این نوع تفرجگاه های طبیعی چگونه باید بهره مند شد ؟ آیا هرگونه استفاده از تفرجگاه های خدادادی منجربه برهم زدن بافت طبیعی و بکر آن ها نمی شود؟ آیا نباید به آن مکان ها نزدیک شد؟

مهندس کوهساری :. بهتر است بگوییم نباید طبیعت بکروپر جاذبه ی خدادادی را فدای جاذبه ای دست ساز بشر کرد. اما متاسفانه بحث پارک سازی در دزفول تعریف خودش را از دست داده است .مثلا همین دزفول خودمان و حاشیه رودخانه دز که به عنوان یک طبیعت بکر درون شهری از گذشته های بسیار دور به عنوان محل تفریح شهروندان شناخته شده است .طی سالهای اخیر ما با این طبیعت بکرساحل رود خانه دز با هویتی کاملا طبیعی چه کردیم ؟در حقیقت نسبت به از بین بردن فضای بکر آن اقدام و به جایش یک طبیعت مصنوعی شامل درخت ، چمن ، اسباب بازی کودکان و پارکینگ ساخته شده است که هیچگونه تناسبی با کاربرد رودخانه ندارد .

دزفول نیوز )  منظورتان از کاربرد رودخانه  چست ؟

مهندس کوهساری :  وقتی یک فضای خدادادی درون شهری وجود دارد یا در اصل شهر حول آن فضای طبیعی شکل گرفته است . آن طبیعت در هویت و زندگی مردمان آن دیار تاثیر بسیار شگرفی دارد . مثلا  کلمه دزفول شامل نام رودخانه "دز" و "پل" است .پس ما دزفولیها هویت و اصالت خود را از رودخانه و پل گرفته ایم . شما تصور کنید روزی که رودخانه کم آب است چقدر نگران و روزهای پرآب بسیار شادابیم . در شهرهای دیگر که رودی در شهر جاریست برخی آیین ها و مراسمات و اعتقادات از آن رود نشات می گیرند. پس کاربری رودخانه برای ما شامل هویت ، اصالت ، قداست و تاریخ، و سرشار از خاطرات فراموش نشدنیست .بسیاری از آثار تاریخی ما نیز در ساحل رودخانه شکل گرفته اند.

پل قدیم و سازه های تقسیم آب و نگهدار پل که در سال 87 به بهانه پارک سازی نابود شدند .آسیابهای آبی /رعنا  /دُردوُنه قمشها /کَت /دُووَه   /قبور رودبند و بابا یوسف /بُم بِرَه تُور رُو و ...که همگی این آثار به اضافه طبیعت بکر مورد تعرض و نابودی قرار گرفته اند ...

نه تفرجگاه را مناسب استفاده در همه ساعات ایام تابستان وحتی طی دیگر فصول سال کرده اند و نه فضای سبز ایجاد شده تاثیری در محیط زیست دارد .

شاید گذشتگان عقلشان بیشتر رسیده با ساخت "کت" زیرساخت مناسب استفاده از ساحل رودخانه در تمام اوقات روز  را پدید آورده باشند که اگر برق هم آن دوران بود حتما روشناییش را هم تامین می کردند در منطقه ایی که طبیعت بکر دارد فقط زمینه استفاده بهینه از آن طبیعت مهیا می شود نه اینکه به آن دست اندازی شود .

دزفول نیوز ) چرا وبه چه دلیلی صلاح نیست کناره های رودخانه به پارک تبدیل بشود؟

مهندس کوهساری : پارک سازی در ساحل رود خانه ی دزفول باعث تقسیم ناعادلانه  و توزیع ناعادلانه ی امکانات پارک در سطح شهر شده است ،چون در شهر پارک مناسبی به آن صورت نیست وهر کس بخواهد تفریح کند باید حتما برود کنار رودخانه ، یعنی همان جایی که با این کار ما حریم بستر رودخانه را مورد تهاجم قرار داده ایم. میراث تاریخی مان را که در کنار رودخانه بوده از بین برده ایم.ماهیت تاریخی آن میراث را هم تحت شعاع قرار داده ایم .

دقت کنید ما امکانات وسیعی را کنار رودخانه کشانده ایم به طوری که به طبیعت زیبای آن یا آسیب رسانده ایم ویا تخریبش کرده ایم.

کنار رودخانه رابا تخریب ساحلش وتبدیل به پارک  ویران کرده ایم ،میلیاردها تومان هزینه کرده ایم ،هدف این بوده تا حاشیه رودخانه را برای مردم محلی برای تفریح کنیم مگر در صورت قبلش ودر حالت بکر اولیه اش محلی برای تفرج نبوده تازه این طور یک معضل به معضلات ما اضافه شده یعنی تاثیر پارک هایی که کنار رودخانه ساخته شده از نیت اولیه ی خودش خارج شده است .

           از پل جدید از سمت راست تا چپ این همه پارک سازی شده طبیعت بکروزیبا از بین رفته اما با کمال تاسف بارها اتفاق افتاده که به علت تغییرات جوی    با پیشروی آب رودخانه به ساحل ، این پارک ها تماما زیر آب رفته ومیلیاردها تومان خسارت وارد کرده است .    

تجمع پارک ها در ساحل رودخانه باعث شده به قصد تفریح از هر نقطه ی شهر با ماشین بکوبیم بیابیم درکناره ی رودخانه جمع بشیم بساط پهن کنیم و...که چه بهره برداری کرده باشیم،؟ علاوه بر ایجاد معضل پارک ماشین ها و ساخت پار کینک ، آلودگی هوا ،وآسفالت زمین بکر وبستر طبیعی پوشیده از انواع سنگ و شن که زیبایی خاص خودش را دارد.بینید با این اوصاف آیا حقیقتا رودخانه شبیه یک کانال آب نشده است؟

پس در یک کلام ما اجازه نداریم ساحل رودخانه را تخریب کنیم ما می توانیم امکاناتی در حاشیه ی طبیعت بکاربگیریم به طوری که به خود طبیعت آسیب نزنیم .

دزفول نیوز ) با این حساب پیشنهادتان برای ساحل رودخانه و راه مناسب استفاده از آن چیست ؟ .

کوهساری : رودخانه وساحلش باید تعریف شود ، اگر می خواهیم از ساحل رودخانه استفاده درست ببریم باید به اصل وماهیت رودخانه توجه کنیم ..کاربری رودخانه مشخص است  ساحل رودخانه ی دز برای استفاده ی شنا است برای قدم زدن.

بعد زمستان ها وقتی که سیل آمد سرمایه ای راکه  بکار بسته ایم نابود شود و بعد دوباره هزینه کنیم و دچارتسلسل باطلی از هزینه و ضرر شویم.

  چه کسی گفته ساحل رودخانه باید بروند بنشینند وغذا بخورند .بعد باعدم رعایت نظافت و بهداشت محیط به ساحل و رودخانه آسیب فراوان بزنند ، با آتش روشن کردن هوا را آلوده کنند و خلاصه با هر کاری که در ارتباط با یک جا نشینی و تجمع دسته جمعی خانواده و سفره انداختن و غذا خوردن سرو کار داشته باشد که با خود آلوده گی های مختلفی را به دنبال دارد.

می توان باایجاد یک مرکز نجات غریق ،یک سری حمام ودوش وچند سری آلونک ، فضایی را برای شنا کردن وسایر تفریحات آبی  و جذب گردشگردراین رابطه را فراهم آورد.این اقدامات لزوما طبیعت بکر و ساحل فرح بخش  با آن سنگ فرش زیبای سنگ و ماسه اش و آن تپه ها و کمره ها ی پیچ در پیج و زیبایش را نه تنها از بین نمی برد بلکه جاذبه اش را بیشتر و لذت استفاده از آن جا راصد چندان می کرد.

دزفول نیوز ) برخی معتقدند که ساخت این پارکها در کنار رودخانه ی دز باعث رونق گردشگری شده و سود دهی برای مردم دزفول د اشته است .

مهندس کوهساری  : پارک سازی در ساحل رود خانه چه تاثیر مثبتی برای دزفول داشته است ؟  نه تنهاکمکی به توسعه ی شهری نکرده است بلکه تاثیر منفی هم بر بسترهای اجتماعی و زیر ساخت های اجتماعی مردم گذاشته است .تاثیر پارک هایی که کنار رودخانه ساخته شده از نیت اولیه ی خودشان خارج شده اند .

 دقت کنید ما جزء این که یک هزینه ی پارکینک ازحضور گردشگران شهرهای دیگر که وارد علی کله می شوند در یافت می کنیم چه سود آوری ویژه ای نصیب شهر شده است علاوه بر این که فرهنگ متفاوت این عزیزان در پاره ای از رفتارها با مردم شهرباعث شل کن سفت کن برخوردهای مسئولین شهری با این تفرجگاه های کنار ساحل شده است . حال آن که این هزینه ها می توانست جای دیگری غیر از ساحل رودخانه ی دز درنظر گرفته شود .وسود آوری خیلی بیشتری برای مردم شهر داشته باشد و منجر به معرفی فرهنگ بومی شهر ، تبادلات فرهنگی و فرهنگی سازی مناسب در بستری مناسب را فراهم آورد.

دزفول نیوز ) آیا مشکل گرمای دزفول آن ضرورتی نیست که ساختن پارکها را در کناره ی رودخانه توجیه می کند؟

مهندس کوهساری  : خیر این استدلال درستی نیست .حالا مگر همه ی شهر ها رودخانه دارند،پس مردم آن شهرها چه می کنند ؟  

دزفول نیوز )  اما می توان گفت که تابستان ها پارکها در دزفول و دیگر شهرهای گرم عملاکار آیی خود را از دست می دهند ؟

مهندس کوهساری  : بنده بر عکس معتقدم که پارک ها اگر درست طراحی شوند در تابستان هم قابل استفاده هستند.

دزفول نیوز )  درخصوص پارک هایی که در شهر وجود دارد به نظر می رسد که این پارک ها آن جذابیت لازم وکارایی لازم را که هم بُعد سرگرمی ودورهمی خانوادگی و استراحت وهم مناسب بچه ها باشدرا ندارد نظر شما در این مورد چیست ؟

مهندس کوهساری : بله با نظر شما کاملا موافقم . .. باید دید آیا اساسا ما در دزفول پارک داریم یا فضایی تحت عنوان پارک داریم ؟ 

   آیا سطح پارک هایی که درشهرودر محله ها است منطبق با آن محله است ؟ نسبت سطح شان با فضایی که پوشش می دهند چقدر است ؟ اگر پارک های دزفول جاذبه ندارد چون سطح شان متناسب با سطح محله نیست . برای رسیدن به پاسخ این سوالات باید توجه ئاشت که پارک بستر مناسبی برای تجمع افراد یک محله ،یک منطقه و مردم شهر است که در این صورت از لحاظ فرهنگی بسیار حائز اهمیت است . خود این مسئله محتوای دیگری را برپارک مرتبت خواهد ساخت .چون پارکها نقش خوبی در گردهم آیی مردم دارند می توانند در تعاملات اجتماعی ،  فرهنگ سازی ، آموزشی و ... نقش مهمی را ایفا کنند . پارک ها از لحاظ فرهنگی مخاطب بسیاری را در یک مکان گرد هم می آورند که بستر مناسبی برای فرهنگ سازی ایجاد می شود این که به مخاطبان ایده و محتوای فرهنگی بدهید  که در بحث ترقی اخلاقی وروابط اجتماعی و ارتقاء اصول شهروندی بسیارموثر است

اما ظاهرا در دزفول پارک ها فقط تعریف شهر بازی رابرای مسئولین دارد

دزفول نیوز ) راهکاروپیشنهاد شما در مورد ایجاد پارک هایی که هم در تمام فصول قابل استفاده باشند وهم از جذابیت وکار آیی بالایی برخوردارباشند چیست؟

مهندس کوهساری. ا/  پارک ها درمحله ها و  نقاط مختلف شهر ونه در یک جهت جغرافیایی خاص ساخته شود.

در حال حاضر به نحوی است که اگر کسی بخواهد فرزندش را ببرد پارک قدمی بزند باید سواروسیله ی نقلیه شده قریب چند کیلومتربپیماید تا خود را به پارکی برساند.وقتی فضا را طوری ساختی که برای یک ساعت تفریح باید همه وسیله ی نقلیه بیاورند مساله ی پارگینگ خود معضلی می شود که این بار باید شهرداری فضایی برای پارگینک درست کند وحال این که شهرداری مکلف به این کار نیست .

2/ ایجاد طبیعت مصنوعی با درختکاری های گسترده و چمن کاری وگلکاری های مختلف و متنوع : که نه تنها باعث تلطیف هوا می شود بلکه شهربهره مند از فضاهای متعدد فرهنگی در نقاط مختلف شهر وقابل دسترسی آسان برای عموم مردم می گردد به ویژه این که این پارک ها جنبه ی تخصصی هم داشته باشد تحول مثبتی در شهر بوجود می آید .

3/  توحه با این مسئله که ایجا د پارک ها در نقاط مختلف شهرصورت گیرد چون تا چند درجه باعث خنکی هوا شده وتا حدود زیادی ازبروز گرد وغبارجلوگیری به عمل می آورد.مثلا شما ببینید که درسال های اخیر در تهران چقدر پارک درست شده وجنگل کاری های بسیاری انجام گرفته است.

4/. دقت در کاشت درختان بومی در هر منطقه ،مثلا کاشت درخت کُنار که بومی دزفول می باشد وسایه ی بسیار مناسبی هم دارد چقدر در تلطیف و خنکی هوا موثر است.

5/ استفاده از کف پوش های آجری به جای کف پوش های سنگی ویا سیمانی ،

6/ تعبیه ی آب نماها و جوی های آب با فواره هایی که هوای پیرامون خود را خنک می کنند در طراحی پارک ها

7/ ساختن آلاچیق با استفاده از پوشش گیاهی پیچک هاو... تعبیه  فضاها و طاق های سرپوشیده با پوشش گیاهی ، ایجاد فضاهای چمن کاری شده و سالن ها واتاقک هایی با سیستم های خنک کننده جهت ایجاد مکان های ورزشی ،فرهنگی  ، نمایشگاهی ....سایر طراحی هایی که در این خصوص وجود دارد همه از جمله عواملی هستند که کارایی پارک ها را بالا می برند .

8/ والبته این کار در کنار خیلی از الزامات رسیدگی به امور پارک ها ،رسیدگی مداوم به درخت ها چمن ها آب نماها و.. در جهت حفظ آن ها از یک سو و رعایت همه جانبه ی مردم  در حفظ و نگهداری محیط و ملزومات پارک ها از ضرورت های مسلم در جهت داشتن پارک هایی زیبا و با صفا خواهد بود

دزفول نیوز )  از این که وقت خود را در اختیارما قرار دادید ودیدگاه های خودرا در خصوص ایجاد فضای سبز در حاشیه ی رودخانه ی دز که. محل مناقشه بین بسیاری از اساتید فن در این زمینه با مسئولین شهرداری است با خوانندگان ما مطرح نمودید بی نهایت سپاسگزارم.

مریم مفتوح / 12 /1/ 98 – پایگاه  خبری دزفول نیوز